Η πρόταση της Ε.Ε. σχετικά με τον κανονισμό λειτουργίας της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής αναμένεται να δημοσιευτεί εντός του έτους – Στροφή προς την παραγωγή και τη φιλοπεριβαλλοντική κατεύθυνση
Ενισχύσεις μόνο με το στρέμμα και κατάργηση των σημερινών δικαιωμάτων προβλέπει η νέα ΚΑΠ. Εντός του έτους αναμένεται να δημοσιευτεί η πρόταση της Ε.Ε. σχετικά με τον κανονισμό λειτουργίας της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, η οποία αφορά την ερχόμενη προγραμματική περίοδο. Αυτό σημαίνει ότι θα ξεκινήσουν αυτομάτως και οι διαβουλεύσεις γύρω από τον ελληνικό σχεδιασμό, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή το νέο μέτρο που προτείνει η Κομισιόν.
Όπως επισημαίνεται από πηγές του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, πλέον οι προϋποθέσεις είναι κατάλληλες ώστε να υπάρξει μία ομαλή μετάβαση από το προηγούμενο πλαίσιο που αφορούσε τον άυλο τίτλο των δικαιωμάτων προς τη στρεμματική ενίσχυση, κάτι που σημαίνει ότι ενισχύεται η παραγωγή, η οποία μάλιστα πριμοδοτείται μέσω των βασικών ενισχύσεων προς τους παραγωγούς. Μάλιστα, ο ίδιος ο υπουργός Κώστας Τσιάρας από τον Έβρο, αναφερόμενος στο θέμα, σημείωσε ότι ο ίδιος συμφωνεί με το αίτημα, το οποίο και από την πλευρά του προωθείται σε όλα τα ευρωπαϊκά fora.
Ο πρόεδρος των Μικρών Συνεταιρισμών της ΕΘΕΑΣ Μύρων Χιλετζάκης, σχολιάζοντας τις επικείμενες αλλαγές που αφορούν τη νέα ΚΑΠ, ανέφερε ότι κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς μετά από καιρό «καταργούνται τα ιστορικά δικαιώματα, με αποτέλεσμα να γίνει μία στροφή προς φιλοπεριβαλλοντικές κατευθύνσεις, με ενίσχυση πλέον της παραγωγής. Το συγκεκριμένο μέτρο θα έχει ισχύ μέχρι το 2050. Κατά την άποψή μου, το καθεστώς των ιστορικών δικαιωμάτων επί της ιδιοκτησίας ουσιαστικά ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την ερημοποίηση της υπαίθρου.
Ιστορικά η εξέλιξη της πολιτικής αυτής είχε ως εξής: Το 2006 έρχεται η Ευρώπη και μας θέτει το δίλημμα να επιλέξουμε ανάμεσα στην παραγωγή και στην αγρανάπαυση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί να επιλέξουν την αγρανάπαυση, αξιοποιώντας τα χωράφια τους με διαφορετικό τρόπο, εγκαταλείποντας, παράλληλα, τη στρεμματική ενίσχυση. Φτάνουμε στο 2015, με τον υπολογισμό του αριθμού δικαιωμάτων της βασικής ενίσχυσης και της αρχικής μοναδιαίας αξίας. Με βάση τα ισχύοντα εκείνη την περίοδο, μπορούσες με ένα απλό τιμολόγιο, χωρίς να γίνεται υπολογισμός των ενισχύσεων ανάλογα με τα κιλά του παραγόμενου προϊόντος, να λάβεις την ενίσχυση, αρκεί να είχες μόνο το χωράφι, ένα αμπέλι για παράδειγμα. Δηλαδή, είχαμε μία μετάβαση από το στρέμμα προς τον ΑΦΜ.
Από το 2016, διατηρώντας μόνο το δικαίωμα, ο παραγωγός μπορούσε να λαμβάνει τη βασική ενίσχυση ακόμα και στην περίπτωση που είχε μεταβιβάσει την περιουσία. Για παράδειγμα, μπορούσε ο Χιλετζάκης ή οποιοσδήποτε άλλος να πουλήσει τα αμπέλια του στην Κρήτη, αγοράζοντας σε κάποιο άλλο μέρος της Ελλάδας άλλες εκτάσεις γης και να παρήγαγε ένα προϊόν άσχετο με αυτό που παρήγαγε μέχρι πρότινος. Ωστόσο, το δικαίωμά του ίσχυε κανονικά και μπορούσε να λαμβάνει την ενίσχυση άσχετα αν παρήγαγε ή όχι. Αυτό με τη νέα ΚΑΠ σταματά. Πλέον δίνεται προτεραιότητα στην παραγωγή και αυτό θεωρώ πως είναι πιο δίκαιο σε σχέση με όσα ίσχυαν τα προηγούμενα χρόνια», είπε ο κ. Χιλετζάκης.
Στήριξη των πιο αδύναμων αγροτών
Το ζήτημα των δικαιωμάτων θα έπρεπε να είναι το τελευταίο που απασχολεί τον Έλληνα αγρότη, καθώς τη νέα περίοδο αναμένεται να αλλάξει εντελώς ο τρόπος µε τον οποίο θα λειτουργεί το σύστημα άμεσων ενισχύσεων.
Το κείμενο πάνω στο οποίο θα βασιστεί το νέο κανονιστικό πλαίσιο αναφέρει: «Απομάκρυνση από τις τρέχουσες µη φθίνουσες πληρωμές βάσει της έκτασης προς μια προσέγγιση αποτελεσματικής στήριξης του εισοδήματος. Η δημόσια οικονομική στήριξη πρέπει να βασίζεται στην οικονομική βιωσιμότητα των αγροτών, που πρέπει να αποδεικνύεται µε μια τυποποιημένη μεθοδολογία». Προτείνεται λοιπόν ένας νέος μηχανισμός διανομής εμπνευσμένος από κοινωνικές πολιτικές. Εν ολίγοις, στον πιο αδύναμο θα δίνονται περισσότερα χρήματα. Με ποια κριτήρια θα οριστεί ο “αδύναμος” και για ποιο λόγο η ΚΑΠ να χρησιμοποιεί κοινωνικά κριτήρια στις άμεσες ενισχύσεις από τη στιγμή που πρέπει να προωθεί την ανάπτυξη είναι κάτι που περιμένουμε να δούμε στο άμεσο μέλλον, μέσα από την κατάρτιση του σχεδιασμού του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Δικαιώματα Βασικής Ενίσχυσης 2015-2019
Με τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Προγραμματική Περίοδο 2015-2019 το καθεστώς της ενιαίας ενίσχυσης αντικαταστάθηκε το έτος 2015 από:
α) το καθεστώς βασικής ενίσχυσης, βάσει του οποίου χορηγήθηκαν νέα δικαιώματα βασικής ενίσχυσης και
β) το καθεστώς της ενίσχυσης για γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον (Πράσινη Ενίσχυση).
H εφαρμογή του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης επέφερε διαφοροποιήσεις τόσο στη μοναδιαία όσο και στη συνολική αξία των νέων δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης των γεωργών (σε σχέση με τις αντίστοιχες των δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης). Οι εν λόγω διαφοροποιήσεις οφείλονται: Στη μείωση κατά 40%, περίπου, των διαθέσιμων ενωσιακών πόρων για την εφαρμογή του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης στην Ελλάδα το 2015 (συγκριτικά με τους πόρους που ήταν διαθέσιμοι για την εφαρμογή του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης το 2014), στη σταδιακή μείωση των διαθέσιμων πόρων για την εφαρμογή του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης στην Ελλάδα την περίοδο 2015-2019 (στο πλαίσιο της διαδικασίας εξωτερικής σύγκλισης), στην εφαρμογή του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης σε τρεις περιφέρειες, με κατανομή στην περιφέρεια βοσκοτόπων του 25%, στην περιφέρεια αρόσιμων εκτάσεων του 47% και στην περιφέρεια με εκτάσεις δενδρώνων και αμπελώνων του 28% των διαθέσιμων πόρων του καθεστώτος, αντίστοιχα, και στην κατανομή δικαιωμάτων ανά περιφέρεια, για το σύνολο των επιλέξιμων εκτάσεων που δηλώθηκαν από τους γεωργούς για το έτος 2015, όπως αυτές προσδιορίστηκαν μετά από τους προβλεπόμενους ελέγχους.
Δικαιώματα που λειτουργούν εξισωτικά με τον αριθμό των επιλέξιμων εκταρίων
Ο αριθμός των δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης που χορηγήθηκαν σε κάθε γεωργό το 2015 ήταν ίσος με τον αριθμό των επιλέξιμων εκταρίων που προσδιορίστηκαν από τα δηλωθέντα στοιχεία στην ΕΑΕ του 2015 του γεωργού, όπως προέκυψαν μετά απ’ όλους τους διασταυρωτικούς ελέγχους, διοικητικούς και επιτόπιους.
Τα εν λόγω δικαιώματα χορηγήθηκαν στους γεωργούς το έτος 2015 για την περίοδο 2015-2019. Οι εκτάσεις του 2015 κατατάχθηκαν στις ακόλουθες τρεις περιφέρειες: (α) ΠΕ1: Περιφέρεια που περιλαμβάνει όλες τις επιλέξιμες εκτάσεις βοσκοτόπων, (β) ΠΕ2: Περιφέρεια που περιλαμβάνει όλες τις επιλέξιμες αρόσιμες εκτάσεις, (γ) ΠΕ3: Περιφέρεια που περιλαμβάνει όλες τις επιλέξιμες δενδρώδεις εκτάσεις και εκτάσεις αμπελώνων. Έτος αναφοράς για την κατάταξη στις ως άνω τρεις περιφέρειες των αγροτεμαχίων που δήλωσαν οι γεωργοί με την ΕΑΕ του 2015 ήταν το έτος ενίσχυσης 2013.
Για τον υπολογισμό αρχικής μοναδιαίας αξίας δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης το 2015, βάσει του Καν. (Ε.Ε.) 1307/2013, έτος αναφοράς για τον υπολογισμό της μοναδιαίας αξίας των νέων δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης που χορηγήθηκαν το 2015 αποτέλεσε το έτος αιτήσεων 2014 και συγκεκριμένα η αξία των δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης που κατείχε κάθε γεωργός κατά την ημερομηνία υποβολής της ΕΑΕ του το 2014. Ένας γεωργός θεωρείτο ότι κατείχε δικαιώματα ενίσχυσης κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης ενιαίας ενίσχυσής του το 2014 εφόσον ως την ημερομηνία αυτή του είχαν χορηγηθεί ή μεταβιβαστεί οριστικά δικαιώματα ενίσχυσης. Σε αυτά δεν περιλαμβάνονταν τα μισθωμένα από τρίτο γεωργό δικαιώματα ενιαίας ενίσχυσης.
Το προηγούμενο καθεστώς: Ο υπολογισμός των δικαιωμάτων της βασικής ενίσχυσης προηγούμενων ετών
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η αξία των μισθωμένων δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης ελήφθη υπόψη στον υπολογισμό της αξίας των νέων δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης του ιδιοκτήτη (και εκμισθωτή της γης), εφόσον αυτός πληρούσε τις προϋποθέσεις χορήγησης δικαιωμάτων και υπό την προϋπόθεση υποβολής εμπρόθεσμης αίτησης ενιαίας ενίσχυσης το έτος ενίσχυσης 2014.
Για κάθε δικαιούχο γεωργό υπολογίστηκε η αρχική μοναδιαία αξία δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης το έτος 2015, ως εξής: η αξία των δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης 2014 του γεωργού πολλαπλασιάστηκε με έναν σταθερό συντελεστή που ήταν ίδιος για κάθε περιφέρεια δικαιωμάτων και το γινόμενο διαιρέθηκε με τον αριθμό των επιλέξιμων εκταρίων του γεωργού για το 2015.
Στη συνέχεια συγκρίθηκε η αρχική μοναδιαία αξία δικαιωμάτων του παραγωγού με τη μέση μοναδιαία αξία της περιφέρειας στην οποία ανήκαν για το έτος 2019, προκειμένου να υπολογιστεί του ποσό σύγκλισης της αρχικής μοναδιαίας αξίας των δικαιωμάτων του μέχρι το έτος 2019.
