Πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζον Κόναλι προς ομολόγους του: Το δολάριο “είναι δικό μας νόμισμα, αλλά δικό σας πρόβλημα”
Του Javier Blas
Λίγο περισσότερο από 50 χρόνια πριν, σε μια σύνοδο των κορυφαίων οικονομικών δυνάμεων του κόσμου, ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζον Κόναλι συγκλόνισε τους ομολόγους του, διακηρύσσοντας ότι το δολάριο “είναι δικό μας νόμισμα, αλλά δικό σας πρόβλημα”.
Τότε, η Αμερική επιθυμούσε ένα φθηνότερο νόμισμα, αναγκάζοντας τους υπόλοιπους να ανατιμήσουν τα δικά τους. Μισό αιώνα αργότερα, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει την αντίστροφη πρόκληση: το δολάριο κινείται σε υψηλό 20 ετών έναντι των άλλων βασικών νομισμάτων, δημιουργώντας τεράστιο πρόβλημα σε όλους εκείνους εκτός Αμερικής οι οποίοι αγοράζουν αγαθά σε δολάρια. Και κανένα εμπόρευμα δεν είναι πιο σημαντικό από το αργό πετρέλαιο.
“Βασιλιάς”
Από τότε που ο Κόναλι έκανε το δολάριο πρόβλημα όλων των υπόλοιπων, το αμερικανικό νόμισμα έγινε ο βασιλιάς των παγκόσμιων αγορών ενέργειας και εμπορευμάτων. Η τιμή σχεδόν κάθε πρώτης ύλης την οποία καταναλώνει ο κόσμος σήμερα, από το πετρέλαιο μέχρι το σιτάρι και τον χαλκό, καθορίζεται σε δολάρια. Ακόμη και το τσάι, το βασικό βρετανικό ρόφημα, κοστολογείται στο αμερικανικό νόμισμα και όχι σε στερλίνα.
Συνήθως, ένα ισχυρό δολάριο σημαίνει χαμηλότερες τιμές εμπορευμάτων – και το αντίστροφο. Η σχέση εμπορευμάτων-δολαρίου τείνει να λειτουργεί ως “μαξιλάρι” για την παγκόσμια οικονομία με το ένα να αντισταθμίζει το άλλο, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις φτωχότερες χώρες.
Η τελευταία φορά που ο κόσμος αντιμετώπισε αυξανόμενες τιμές πετρελαίου ήταν παραδειγματική της συμβίωσης. Το 2008, το κόστος του Brent εκτινάχθηκε στο ιστορικό υψηλό των 147,50 δολαρίων το βαρέλι, επιβαρύνοντας τα δημόσια οικονομικά πολλών χωρών.
Ωστόσο, την ίδια χρονιά, το δολάριο έπεσε σε ιστορικό χαμηλό έναντι των νομισμάτων των κύριων εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ, ελαφρύνοντας κάπως τον πόνο. Για πολλές εισαγωγικές χώρες, το πετρέλαιο έγινε ακριβό, όχι όμως και υπερβολικά δαπανηρό σε τοπικό νόμισμα.
Πώς το ισχυρό δολάριο έχει κάνει το πετρέλαιο ακριβότερο από ποτέ
Σε υψηλό 20ετίας έναντι των βασικών ανταγωνιστών του το δολάριο των ΗΠΑ
Εφιάλτης
Αυτή η ιστορική σχέση δολαρίου-τιμής πετρελαίου φαίνεται τώρα να έχει σπάσει. Το αργό έχει ανατιμηθεί κατά 70% τον περασμένο χρόνο και επί του παρόντος διαπραγματεύεται στα 120 δολάρια το βαρέλι. Την ίδια στιγμή, το δολάριο έχει κερδίσει 10% σε αξία από τα μέσα του 2021. Αυτό δημιουργεί κρίσεις στο ισοζύγιο πληρωμών σε πολλές χώρες οι οποίες εισάγουν πετρέλαιο, ιδιαίτερα στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ασία.
Το Μαλάουι, ένα από τα φτωχότερα κράτη της Αφρικής, πρόσφατα υποτίμησε το νόμισμά του κατά 25% μέσα σε μια ημέρα. Η Σρι Λάνκα, μεταξύ των φτωχότερων ασιατικών χωρών, βρίσκεται στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης. “Το χάσμα μεταξύ των ευημερούντων κρατών και των χωρών οι οποίες έχουν μικρότερη ικανότητα να πληρώνουν για εμπορεύματα γίνεται εξαιρετικά έντονο”, δήλωσε την Κυριακή ο Mike Muller, επικεφαλής Ασίας του Vitol Group, του μεγαλύτερου οίκου εμπορίας πετρελαίου στον κόσμο.
Ακόμη και εκείνοι που έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώνουν υψηλές τιμές σε τοπικό νόμισμα, όπως η Ευρώπη και η Ιαπωνία, υποφέρουν από τις αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις.
Με βάση την τιμή του δολαρίου, το πετρέλαιο βρίσκεται για τους περισσότερους αγοραστές στην πραγματικότητα σε ιστορικό υψηλό
Πραγματικό ιστορικό υψηλό
Ενώ το Brent είναι περίπου 20% κάτω από το ιστορικό υψηλό της τιμής του σε δολάρια του 2008, αλλάζει χέρια σε επίπεδα-ρεκόρ όταν εκφράζεται σε τοπικό νόμισμα για χώρες που αντιπροσωπεύουν περίπου το 35% της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου.
Η Ινδία, ο τρίτος μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα, πληρώνει περίπου 45% περισσότερο απ’ ό,τι πριν από 14 χρόνια, λόγω της απότομης υποτίμησης της ρουπίας έναντι του δολαρίου. Η ευρωζώνη πληρώνει επί του παρόντος περίπου 111 ευρώ (119 δολ.) το βαρέλι, σε σύγκριση με τα 93,5 ευρώ τον Ιούλιο του 2008. Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει ένα παρόμοιο πρόβλημα: το Brent κορυφώθηκε περίπου στις 74 λίρες (92 δολ.) το βαρέλι το 2008. Σήμερα, είναι σχεδόν κατά ένα τρίτο πιο ακριβό, στις 95 λίρες.
Με το γιεν να έχει υποχωρήσει στην πιο αδύναμη θέση έναντι του δολαρίου των τελευταίων δύο δεκαετιών, η Ιαπωνία πλήττεται επίσης. Ο κατάλογος των χωρών οι οποίες παλεύουν προκειμένου να ανταποκριθούν τους ενεργειακούς λογαριασμούς τους συνεχίζει να γίνεται όλο και πιο μακρύς.
Σε ευρώ και λίρες, το πετρέλαιο έχει ξεπεράσει τις τιμές του 2008
Πέρα από τους εγχώριους οικονομικούς μετασεισμούς, τα ρεκόρ υψηλών τιμών πετρελαίου σε τοπικό νόμισμα αποτελούν σοβαρό θέμα και για την ίδια την αγορά ενέργειας. Οι traders πετρελαίου αναζητούν σημάδια καταστροφής της ζήτησης – το σημείο στο οποίο οι υψηλότερες τιμές οδηγούν σε μειωμένη κατανάλωση. Προς το παρόν, η αύξηση της ζήτησης πετρελαίου έχει παραμείνει ισχυρή, ενισχυμένη από τη συσσωρευμένη κατανάλωση, καθώς ο κόσμος εξέρχεται από την πανδημία. Mε ένα σημαντικό κομμάτι του κόσμου να αντιμετωπίζει ήδη τιμές-ρεκόρ, ωστόσο, η ζήτηση σύντομα θα υποφέρει.
Οι αναλυτές της Goldman Sachs εκτιμούν ότι η ισχύς του δολαρίου ΗΠΑ προσθέτει κατά μέσο όρο περίπου 20 δολάρια επιπλέον σε κάθε βαρέλι όταν μετράται σε τοπικά νομίσματα, “για να φτάσει σε επίπεδα ισοδύναμα με 150 δολάρια/βαρέλι Brent”.
Για το πετρελαϊκό καρτέλ του OPEC+, η διαλυμένη σχέση μεταξύ αργού και δολαρίου αποφέρει απροσδόκητα κέρδη. Το 2007, σε μια σύνοδο κορυφής του OPEC στο Ριάντ, οι χώρες παραγωγής πετρελαίου ανησυχούσαν για μια πιθανή κατάρρευση του δολαρίου.
Με την Federal Reserve να είναι έτοιμη να αυξήσει τα επιτόκια περαιτέρω και γρηγορότερα από τις αντίστοιχες κεντρικές τράπεζες των υπόλοιπων μεγάλων οικονομιών, το αμερικανικό νόμισμα φαίνεται έτοιμο να συνεχίσει να κινείται ψηλά – ακόμη ένας λόγος ώστε το καρτέλ πετρελαίου να εργαστεί σκληρότερα για να βάλει “ταβάνι” στις τιμές.
Bloomberg, capital.gr
