Όταν ένα παιδί συμπεριφέρεται άσχημα, συνήθως υπάρχει μια βαθύτερη ανάγκη που δεν ικανοποιείται ή κάποια δύσκολα συναισθήματα που δεν έχει καταφέρει το παιδί να διαχειριστεί.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη να ξέρουν ότι οι γονείς τους τα αγαπούν, τα φροντίζουν και νοιάζονται για την ευτυχία τους. Να νιώσουν ότι αξίζουν, ότι συνεισφέρουν στη ζωή της οικογένειας, ότι τα εκτιμούν. Να ξέρουν ότι είναι αποδεκτά ακόμα και με τη ζήλεια, τον θυμό, την απληστία τους. Να έχουν μία ζεστή σχέση με τον κάθε γονέα ξεχωριστά και να περνούν ευχάριστο χρόνο μαζί. Να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα δύσκολα συναισθήματά τους, να τελειοποιούν τις δεξιότητές τους και να ενεργούν αυτοβούλως για να έχουν έναν θετικό αντίκτυπο στον κόσμο.
Δεν γνωρίζουν ότι έχουν όλες αυτές τις ανάγκες φυσικά, και σίγουρα δεν μπορούν να τις εκφράσουν λεκτικά, όμως, όταν αυτές οι ανάγκες δεν ικανοποιούνται, τα παιδιά δεν ευημερούν. Μοιάζουν ανικανοποίητα, είναι δύσκολα, δείχνουν ότι είναι στενοχωρημένα ή θυμώνουν με το κάθετί. Φαίνεται σαν να μην τα ικανοποιεί τίποτα, όσο μεγάλο και αν είναι. Ζητούν περισσότερη τηλεόραση, περισσότερες λιχουδιές, περισσότερα παιχνίδια. Όμως, αυτά δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους, μπορούν μόνο να τους προσφέρουν μία προσωρινή ανακούφιση.
Ευτυχώς, έχουμε πάντα τη δυνατότητα να ξέρουμε αν τα παιδιά μας δυσκολεύονται ή αν κάποια ανάγκη τους δεν ικανοποιείται: με την προβληματική συμπεριφορά. Όταν ένα παιδί μάς περιφρονεί, μάς προκαλεί ή μας αγνοεί παντελώς, όταν αντιδρά έντονα μόλις του αρνηθούμε κάτι που θέλει και προβάλλει ανεξέλεγκτο θυμό, κλάμα ή επιθετικότητα, αν γίνεται κακό απέναντι στο αδερφάκι του, τότε ξέρουμε ότι δεν νιώθει καλά βαθιά στην ψυχούλα του. Η κακή συμπεριφορά είναι μία καλά καμουφλαρισμένη έκκληση για βοήθεια.
Αυτό σημαίνει ότι η συμπεριφορά αυτή δεν πρέπει να μάς αναστατώνει; Όχι, κάθε άλλο. Είναι ανθρώπινο να θυμώνουμε κι εμείς και να αγανακτούμε όταν τα παιδιά μας γίνονται προκλητικά, όμως ο τρόπος που θα το διαχειριστούμε έχει τη δύναμη όχι μόνο να απαλύνει τον πόνο του παιδιού μας ή το φόβο που βρίσκεται κάτω από το θυμό του, αλλά και να μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες η κακή συμπεριφορά να συνεχιστεί και στο μέλλον.
Όταν οι ανάγκες ενός παιδιού να νιώθει ότι το αγαπάμε, ότι είμαστε δεμένοι μαζί του και ότι το εκτιμούμε, ικανοποιούνται, τότε είναι πολύ πιο συνεργάσιμο και μπορεί να διαχειριστεί την απογοήτευσή του πολύ ευκολότερα όταν του αρνούμαστε διάφορες επιθυμίες που θεωρεί ότι θα το κάνουν χαρούμενο. Αυτές οι επιθυμίες δεν είναι ακριβώς ανάγκες, είναι στρατηγικές για να ικανοποιηθούν κάποιες ανάγκες του. Λίγη προσοχή από μέρους μας, μία θερμή επιβεβαίωση της αγάπης μας, μπορεί να το γλυκάνουν πολύ περισσότερο από ένα γλυκό.
Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε στο πεδίο της μάχης με το παιδί σας λοιπόν και είστε έτοιμοι να εκραγείτε για να «επαναφέρετε την τάξη», αντί να δείτε το παιδί σας σαν τον εχθρό, αντί να το πάρετε προσωπικά και να πληγωθείτε, σκεφτείτε ότι εκείνη ακριβώς τη στιγμή το παιδί σας σάς δείχνει ότι δυσκολεύεται πολύ με κάτι και θέλει απεγνωσμένα τη βοήθειά σας. Δείξτε κατανόηση και αντιδράστε με εμπάθεια, κάντε το αναπάντεχο:
Πάρτε το αγκαλιά και πείτε: ‘Βλέπω ότι έχεις θυμώσει πάρα πολύ.. Πρέπει να είναι πολύ δύσκολο. Είμαι εδώ και θα είμαι εδώ όποτε με χρειάζεσαι, είσαι ασφαλής. Σ’αγαπώ πολύ.’
Με λίγα λόγια, την κρίσιμη στιγμή, πάρτε μία βαθιά ανάσα, ηρεμήστε όσο μπορείτε και συγκεντρώστε όλη την εμπάθεια που διαθέτετε, για να δημιουργήσετε ένα ασφαλές περιβάλλον ώστε το παιδί σας να μπορέσει να νιώσει τα δύσκολα συναισθήματα που το ταλαιπωρούν. Μόλις το κάνει, αυτά θα εξαφανιστούν. Σε βάθος χρόνου, θα μάθει να αυτορυθμίζεται και να διαχειρίζεται τα δύσκολα συναισθήματά του πιο γρήγορα και πιο εύκολα χωρίς τη βοήθειά σας.
Αν δεν βρει την ευκαιρία να βιώσει τα δύσκολα συναισθήματά του, αυτά θα αποθηκευτούν προς το παρόν και θα ξεσπάσουν αργότερα, προκαλώντας επιπλέον προβληματική συμπεριφορά. Όσο περισσότερο έχει την ευκαιρία να το κάνει, τόσο καλύτερα θα νιώθει και θα συμπεριφέρεται. Δείξτε λοιπόν την αγάπη σας τις στιγμές που τα παιδιά σας το αξίζουν λιγότερο και αφήστε τα να σάς εντυπωσιάσουν.
