Ποια είναι η ιδέα πίσω από την ενσυνείδητη διατροφή που προτείνεται ως η λύση για σταματήσουμε να αγχωνόμαστε με το φαγητό.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες το τι τρώμε κάθε ημέρα, θα έπρεπε να είναι η πιο απλή απόφαση του 24ωρου. Όσο έχουμε δόντια και δεν έχουμε ζάχαρο ή πίεση ή χοληστερίνη, τρώμε ό,τι κάνουμε ‘κέφι’.
Σωστά;
Λάθος, αφού οι συνθήκες που ζούμε μόνο φυσιολογικές δεν είναι. Έτσι, καλούμαστε να αντιμετωπίζουμε ό,τι καταναλώνουμε ως μέσο που συμβάλει στο να ζούμε υγιώς για περισσότερο.
Το τελευταίο που θέλω είναι να σε κουράζω. Δεν μπορώ όμως, να μη σου (ξανα)πώ για τη σύνδεση των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων με 32 προβλήματα υγείας
Αν έχασες το ‘τεύχος’ που εξηγεί ποιες είναι οι υπερεπεξεργασμένες και ποιες οι επεξεργασμένες τροφές, ιδού.
Εν ολίγοις, καλό μας κάνει ό,τι δίνει η φύση (υπό προϋποθέσεις βέβαια -αφού ιδανικά όλα πρέπει να είναι βιολογικής καλλιέργειας), ενώ ο χρυσός κανόνας διατυπώθηκε στην αρχαιότητα.
Όπως μου είπε η παθολόγος μου, μετά την τελευταία εξέταση για χοληστερίνη «να τα τρως όλα, αλλά με μέτρο», όταν πεινάω.
Όχι για να περάσει η ώρα ή επειδή βαριέμαι ή γιατί δεν έχω κοιμηθεί καλά (που ο οργανισμός μου πάει σαν υπνωτισμένος προς τον υδατάνθρακα) ή δεν είμαι καλά ψυχολογικά (και τρώω αδιακρίτως με έμφαση σε ό,τι έχει ζάχαρη).
ΣΠΑΝΙΑ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙΣ ΕΣΥ ΤΙ ΘΑ ΦΑΣ
Για κάποιους το φαγητό είναι απόλαυση. Για άλλους ο μόνος τρόπος για να μην πεινούν. Όλοι ωστόσο, έχουμε να αντιμετωπίσουμε τη σωματική πείνα, μαζί με τη λαχτάρα για κάποιο φαγητό (οδηγείται από συναισθηματικούς ή ψυχολογικούς παράγοντες και πυροδοτείται από το άγχος, την πλήξη, την αναζήτηση ‘ζεστασιάς’ ή τις αναμνήσεις που συνδυάζονται με ένα πιάτο).
Mετά υπάρχει και η ηδονική πείνα. Είναι αυτή που μας οδηγεί στην αναζήτηση της ευχαρίστησης μέσω του φαγητού που γίνεται συναισθηματική ανταμοιβή.
Προφανώς και τα γονίδια επηρεάζουν τη σχέση μας με το φαγητό, καθώς έχουν λόγο στην παραγωγή ορμονών (πχ λεπτίνη που δίνει το αίσθημα κορεσμού και γκρελίνη που συνδέεται με το αίσθημα της πείνας).
Παραλλαγές σε αυτά τα γονίδια επηρεάζουν πόσο ευαίσθητοι είμαστε σε αυτά τα σήματα.
Τα γονίδια καθορίζουν και τους γευστικούς υποδοχείς κι έτσι επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη γλυκύτητα, την πικρία και άλλες γεύσεις. Όπως καταλαβαίνεις, αυτό επηρεάζει τις διατροφικές μας προτιμήσεις, μαζί με τις λαχτάρες μας.
Εξυπακούεται πως το DNA επηρεάζει το σύστημα ντοπαμίνης του εγκεφάλου -εμπλέκεται στην ανταμοιβή και τα κίνητρα να αναζητούμε ‘ευχάριστα’ τρόφιμα-, ενώ κάποια γονίδια αυξάνουν την ευαισθησία στην αύξηση βάρους επηρεάζοντας παράγοντες όπως ο μεταβολισμός και η αποθήκευση λίπους
Μήπως τώρα αισθάνεσαι καλύτερα για τον εαυτό σου;
Τώρα θα σε βοηθήσω να απογειωθείς.
Υπάρχει τρόπος να τα έχουμε όλα (απόλαυση και ενέργεια) χωρίς τα κακώς κείμενα
Μεταξύ των διαφόρων προτάσεων που γίνονται για την ανάπτυξη υγιούς σχέσης με το φαγητό και ως μέσο προώθησης της ψυχικής ευεξίας, είναι αυτή της ενσυνείδητης διατροφής.
Να βοηθήσω; Θυμάμαι ακόμα την ημέρα που πήγα σε κρεοπωλείο και ζήτησα μια μοσχαρίσια μπριζόλα, ενώ αποφεύγω το κόκκινο κρέας εδώ και δεκαετίες. Κατάλαβα ότι για να φτάσω σε αυτό το σημείο, ήταν κάτι που χρειαζόταν ο οργανισμός μου. Έτσι υπάκουσα.
Ε, αυτό είναι η ενσυνείδητη διατροφή, όρος που διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τους διαιτολόγους-διατροφολόγους Evelyn Tribole και Elyse Resch, στο βιβλίο τους με τίτλο Intuitive Eating: A Revolutionary Anti-Diet Approach που κυκλοφόρησε το 1995.
Επανήλθε στο προσκήνιο μέσω του (ναι, σωστά μάντεψες) TikTok. Η Demi Lovato ανέφερε αυτή τη μέθοδο ως τον τρόπο που ξεπέρασε τις διατροφικές διαταραχές που είχε σε όλη τη ζωή της.
Τι αφορά η ενσυνείδητη διατροφή
Όπως είπε στην Guardian η Whitney Linsenmeyer, επίκουρη καθηγήτρια διατροφής στο Πανεπιστήμιο Saint Louis και εκπρόσωπος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας «η ενσυνείδητη διατροφή είναι μια προσέγγιση που εστιάζει στα εσωτερικά σημάδια πείνας και κορεσμού ενός ατόμου, σε μια εποχή που οι ιδέες για το φαγητό έχουν απομακρυνθεί πολύ από την εμπειρία που ζούμε στο σώμα μας».
Βασίζεται στην ιδέα ότι το σώμα μας γνωρίζει ήδη τι ακριβώς χρειάζεται και κάνει focus στο πώς τρώμε ό,τι τρώμε -όχι τι τρώμε. Δεν μετράμε θερμίδες ή ποσότητες. Τρώμε ό,τι θέλουμε, όποτε το θέλουμε, όσο το θέλουμε έως ότου νιώσουμε κορεσμό.
Προφανώς και δεν πρόκειται για δίαιτα. Τουναντίον, λειτουργεί ενάντια στην κουλτούρα των διατροφών. Τονίζεται βέβαια, ότι δεν αποτελεί τρόπο να χάσει κάποιος κιλά, αλλά είναι μέσο για να ικανοποιούμε τις πραγματικές ανάγκες του σώματος μας, αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα των ανθρώπων.
Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί πρέπει να είμαστε όλοι ίδιοι, ώστε να γίνουμε αποδεκτοί. Για αυτό και πήγα στο άλλο άκρο: φοβάμαι τους ίδιους και απομακρύνομαι από αυτούς.
Όπως εξήγησε η Linsenmeyer «έχουμε μια σωματική ιεραρχία που λέει ότι όλα τα σώματα είναι αποδεκτά, επιθυμητά και τέλεια».
Τι δείχνουν οι μελέτες για την ενσυνείδητη διατροφή
Οι ερευνητές έχουν ασχοληθεί για να διαπιστώσουν αν όσα ‘λέει’ πως προσφέρει η ενσυνείδητη διατροφή είναι πραγματικά ή υποθετικά.
Μελέτες λοιπόν, έχουν δείξει θετικές συσχετίσεις με
- τη ψυχική υγεία (συνδέεται με καλύτερη εικόνα σώματος, αυτοεκτίμηση και γενική ευεξία),
- τη διαχείριση του βάρους (αν και όπως διάβασες δεν προτείνεται για απώλεια βάρους, η έρευνα δείχνει σύνδεση μεταξύ της συγκεκριμένης διατροφής και του χαμηλότερου Δείκτη Μάζας Σώματος. Κάτι που μπορεί να οφείλεται στο ότι αποθαρρύνει τα ‘πάνω-κάτω’ που παρατηρούνται στη ζυγαριά όταν ολοκληρώνεται μια περιοριστική δίαιτα),
- την κατεύθυνση αιτιότητας (υπάρχει σχέση με τα θετικά αποτελέσματα, αλλά δεν έχει εξακριβωθεί ποιο προηγείται ποιου. Δηλαδή, κάποιος με υγιή εικόνα σώματος μπορεί να έχει περισσότερες πιθανότητες να τρώει ενσυνείδητα ή είναι το ενσυνείδητο φαγητό που προκαλεί την καλύτερη εικόνα σώματος;) και
- την διατροφική ποιότητα (η ενσυνείδητη κατανάλωση φαγητού που βασίζεται σε σωματικά ‘σημάδια’ πείνας και πληρότητας -και όχι συναισθηματικά-, συνδέεται με πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές. Βέβαια, η άνευ μέτρου ενσυνείδητη διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε πιο ανθυγιεινές επιλογές σε ορισμένες περιπτώσεις).
Κοντολογίς, η ενσυνείδητη διατροφή είναι όσο απλή, τόσο σύνθετη, αφού προϋποθέτει να σεβαστούμε και να μάθουμε να ‘ακούμε’ το σώμα μας.
Πώς θα ‘ακούσεις’ τι έχει να πει το σώμα σου
Επειδή δεν είναι δεδομένο ότι όλοι έχουμε μάθει να αναγνωρίζουμε τις ανάγκες του σώματος μας και να τις τακτοποιούμε, οι ειδικοί προτείνουν να αρχίσουμε την οικοδόμηση αυτής της ‘σχέσης’ με έναν πολύ απλό τρόπο: όταν είμαστε έτοιμοι να φάμε κάτι, βαθμολογούμε την πείνα μας σε κλίμακα από το 1 έως το 10. Το 1 είναι ‘δεν πεινάω καθόλου’.
Αν πεινάμε πολύ, τρώμε και κατά τη διάρκεια του γεύματος ελέγξουμε εκ νέου το επίπεδο της πείνας (βοηθά να σηκωθούμε να κάνουμε μια βόλτα). Το αυτό κάνουμε και όταν ολοκληρώσουμε. Ζητούμενο είναι να είμαστε ΟΚ. Όχι να νιώθουμε άβολα.
Εν τω μεταξύ, το SOS που έδωσε μελέτη της Σχολής Δημόσιας Υγείας TH Chan του Harvard αναφέρει πως η διαισθητική κατανάλωση «δεν αντιμετωπίζει την έννοια του εθισμού στα υπεργευστικά τρόφιμα, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε λαχτάρα για φαγητό».
Δηλαδή, η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, χαμηλής περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά (πχ ντόνατς) «ενεργοποιεί συστήματα ανταμοιβής στον εγκέφαλο, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει κάποιον να τρώει πολλά τέτοια τρόφιμα και να τα λαχταράει.
Το να βασίζεσαι στη διαίσθηση για το τι πρέπει να φάει μπορεί να αποτύχει εάν κάποιος έχει αναπτύξει «εθισμό» σε αυτά τα είδη τροφών. Βέβαια, η έννοια του εθισμού στα τρόφιμα είναι αμφιλεγόμενη».
Το be continued.
